✅ یادداشت محمد مسعود امانی
مدیر مسئول و صاحب امتیاز ماهنامه ارتباطات مرکزی

ساوه از دیر باز به شهر سالم و پاکیزه شهره بوده است که دارای هوای بدون آلودگی است. حتی پروژه «شهر سالم ساوه» از سال ۷۶ آغاز و در سال ۷۹ وارد مرحله نهایی شد که هدف از اجرای این طرح ارتقاء سلامت جامعه و توسعه پایدار بود که طرح شهر سالم ساوه به عنوان موفق‌ترین طرح شهر سالم کشور انتخاب شد.

حتی بدین مناسبت از مدت ها پیش بر سر ورودی این شهر تابلوی «به شهر سالم ساوه خوش آمدید» نصب شده است که البته امروزه تلّی از دود و آلودگی بر روی این تابلو نشسته است و حتی در برخی روزها هوای ساوه توسط سازمان هواشناسی ناسالم اعلام شده است.

یافته‌های یک تحقیق که در نشریه پزشکی «لنست» منتشر شده است، حاکی از آن است که میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا از تلفات جنگ‌ها بیشتر است.

از این رو بسیاری از کشورهای جهان، اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط‌زیست انجام داده‌اند. هم دانشمندان و هم قانونگذاران در این امر دخالت کرده‌اند تا بلکه آن را کنترل کنند. در همین راستا مدیران محیط‌زیست در مکزیکوسیتی که در ۱۸ سال گذشته، آلوده‌ترین شهر دنیا بود، توانسته‌اند اقدامات موثری در کاهش آلودگی هوا انجام دهند تا جایی که اکنون این شهر نه‌تنها آلوده‌ترین شهر در جهان نیست، بلکه در فهرست ۲۰ شهر اول آلوده دنیا هم قرار ندارد.

بر اساس تحقیقات؛ حمل و نقل، علی الخصوص در جاهایی که از سوخت گازوئیل استفاده می کنند، یکی از دلایل اصلی کاهش کیفیت هوای مناطق شهری است.

لذا برای مقابله با آلودگی هوا و کنترل آن، توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی در شهر ضروری است که در مکزیکوسیتی این مهم اجرا شد. برنامه‌ای بلندمدت که بر محور توسعه خطوط مترو و ایجاد خطوط اتوبوسرانی تندرو پایه‌گذاری شد. همچنین در مکزیکوسیتی طرح دوچرخه همگانی از طریق ساخت ۲۱ کیلومتر مسیر ویژه در سال ۲۰۰۹ اجرا شد.

الگوی بهبود و توسعه حمل‌ونقل عمومی در پایتخت کلمبیا هم اجرا شد. نوعی سیستم اتوبوسرانی به نام «متروباس» در این شهر راه انداختند که علاوه بر افزایش حجم مسافران در اتوبوس، آلودگی کمتری هم ایجاد می‌کرد. در این طرح اتوبوس‌های جدید و بزرگ‌تر با سرمایه‌گذاری‌های سریع، جایگزین اتوبوس‌های فرسوده و کوچک شدند.

استفاده از گاز طبیعی راهکار دیگری برای کاهش ذرات معلق در هوا بود.
افزایش ذرات معلق در هوا و کاهش کیفیت آن بر تنفس موجودات زنده اثر می‌گذارد. در آلمان از آغاز سال ۲۰۰۵ قوانین تصویب شده در اتحادیه اروپا برای مقابله با این ذرات معلق در هوا اجرا می‌شوند. براساس این قوانین، حد ذرات معلق نباید در بیش از ۳۵ روز از سال از ۵۰ میکروگرم در مترمربع هوا بیشتر شود. برای کاهش سوخت خودروها و به‌تبع آن کاهش ذراتی که از دود خودروها در هوا پراکنده می‌شوند، از گاز طبیعی برای سوخت در خودروها استفاده می‌شود.

برای استفاده از گاز طبیعی در خودروها مزیت‌های بسیاری برشمرده‌اند اما نخستین و مهمترین آن اینکه گاز طبیعی از اغلب سوخت‌های موجود، پاک‌تر است و آلایندگی کمتری تولید می‌کند.

البته برای گازسوز کردن خودروها و اتوبوس های سطح شهر نیز باید موارد و استانداردهای متعددی در نظر گرفته شود، در غیر اینصورت آلودگی های دیگری به هوا وارد می شود و علاوه بر آن به جز هزینه های گزاف، حادثه ساز نیز خواهیم بود.

طبق تحقیقات، تولید وسایل نقلیه گازسوز (سی ان جی) باید با کاتالیستی و فیلتر قوی جاذب ذرات باشد و فرآیند تبدیل موتور به استفاده از سوخت سی ان جی مطابق با استانداردها انجام شود و بکارگیری مبدل کاتالیستی جهت بهبود و ارتقاء احتراق، الزام دارد. همچنین توجه به انجام مطالعاتی که منجر به شناسایی عوارض ذرات بسیار ریز و ترکیبات آنها شود، تدوین استانداردهای موردنیاز، توسعه روشهای اندازه گیری آلاینده های ناشی از سوخت سی ان جی، استفاده از فیلتر جاذب ذرات و کاتالیزورهای اکسیداسیون طراحی شده و مخصوص سوخت سی ان جی، جهت کاهش و یا جلوگیری از تولید ذرات معلق بسیار ریز و اکسیدهای نیتروژن، بسیار حائز اهمیت می باشد.

اتوبوس های دودزا و فرسوده مدتی است که اصلی ترین مهره های ناوگان حمل و نقل عمومی شهر ساوه شده اند که به علت فرسودگی، آلودگی هوای بسیار زیادی ایجاد می کنند.

البته باتوجه به اقدامات مثبت و خوب شهرداری در جهت ایجاد پارک ها و فضای سبز تا حدودی این آلودگی در اطراف شهر کمتر به چشم می آید.

اما کافی است شما در ایستگاه باشید و اتوبوس حرکت کند تا چند لحظه از شدت دود شما دیده نخواهید شد. این مسئله بیانگر فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل و آلودگی ایجاد شده توسط آن است. این در حالی است شهروندان عادی باید سالیانه عوارض خودرو بدهند و اتومبیل ها معاینه فنی بشوند و در صورت خرابی و تردد ماشین در شهر جریمه می شوند. هر فرد بالغ به طور متوسط ۲۰ هزار لیتر هوا در طی یک روز تنفس می کند و حق مسلم هر فرد است که در فضای پاکیزه تنفس کند.

با توجه به اقدامات بسیار خوب شهرداری در جهت زیباسازی و ساخت پروژه های عمرانی در سطح شهر، لازم است به موضوع آلودگی هوا که با سلامتی مردم ارتباط دارد، توجه و اهمیت بیشتری داده شود. ناوگان حمل و نقل عمومی باید تجهیز، بازسازی و تعمیر شوند و اتوبوس های جدید جایگزین اتوبوس های فرسوده شود.

البته کمتر کسی از مشکلات اقتصادی کشور و به ویژه شهرداری ساوه بی خبر است و بنده نیز به این امر مشرف هستم اما همه می دانیم که علاج کار را قبل از وقوع باید کرد. لذا پیش از اینکه ساوه نیز همچون کلان شهرهای آلوده مانند تهران، اراک، شاهین شهر و… به شهر آلوده تبدیل شود که نیاز به تخصیص بودجه های کلان جهت رفع معضل آلودگی داشته باشد، امروز باید به فکر آن بود و شاید با هزینه ای کمتر بتوان پیشگیری کرد تا نیاز به درمان نداشته باشیم.

امیدوارم هیچگاه غبار غلیظ صبحگاهی، دود خاکستری عصرگاهی و مه دود شبانگاهی که در دل تاریکی شب گم می‌شود، ‌خاطرات چشم‌های ما از روزهای زندگی شهری ساوه نباشد.